Irena Treichel, która przyszła na świat 6 lipca 1918 roku w Rypinie, była wybitną polską bibliotekarką oraz doktor nauk humanistycznych specjalizującą się w dziedzinie bibliotekoznawstwa. Jej życie zakończyło się 4 grudnia 1987 roku w Łodzi, gdzie pozostawiła po sobie znaczący dorobek zawodowy.
Treichel zasłynęła jako redaktorka Słownika pracowników książki polskiej, co stanowi widoczny ślad jej zaangażowania i wkładu w rozwój bibliotekarstwa w Polsce. Dzięki jej pracy, wiele istotnych zagadnień w tej dziedzinie zostało zbadanych i uwiecznionych w literaturze fachowej.
Życiorys
Irena Treichel, urodzona w rodzinie o tradycjach inteligenckich, była córką Rudolfa Edwarda, chemika i kierownika Oddziału Wykańczalni Spółki Akcyjnej Wyrobów Bawełnianych „Wola” w Warszawie, oraz Wiktorii Olimpii z Królikowskich. Jej edukacja rozpoczęła się w rodzinnym domu, jednak w 1927 roku rozpoczęła naukę w Prywatnym Żeńskim Gimnazjum Jadwigi Zaborowskiej-Michalskiej w Warszawie, gdzie w 1936 roku zdała egzamin maturalny. Następnie kontynuowała studia na kierunku filologia polska na Uniwersytecie Warszawskim, ale po dwóch latach przeniosła się do Sekcji Bibliotekarskiej Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wydziału Pedagogicznego Wolnej Wszechnicy Polskiej, gdzie studia odbywała pod kierunkiem Heleny Radlińskiej. Choć zdobyła cztery egzaminy i uczyła się także języków obcych, edukację przerwał wybuch II wojny światowej.
Podczas okupacji niemieckiej, Irena pracowała jako pomoc biurowa w firmie „Wola”, w której wcześniej zatrudniony był jej ojciec. Niestety, z rodziny Treichel wojny nie przeżyli jej ojciec, Rudolf, który został aresztowany przez niemieckich okupantów i zmarł w 1940 roku w obozie koncentracyjnym w Mauthausen, a także starszy brat Ferdynand, absolwent Politechniki Warszawskiej, który został rozstrzelany w 1944 roku z powodu swojego zaangażowania w powstanie warszawskie. Młodszy brat Jerzy, żołnierz Armii Krajowej, walczył w czasie wojny na ziemi kieleckiej, a po jej zakończeniu pracował jako inspektor w Zakładach Maszyn Włókienniczych i zmarł w Łodzi w 1976 roku.
Po zakończeniu powstania warszawskiego, Irena spędziła krótki czas w podwarszawskich miejscowościach, a następnie osiedliła się na Ziemiach Odzyskanych, a w 1946 roku przeniosła się do Łodzi. W tym samym roku, 1 kwietnia, rozpoczęła pracę w Bibliotece Uniwersyteckiej w Łodzi, gdzie pozostała aż do końca swojego życia. Dodatkowo, do września 1949 roku pracowała w Państwowym Instytucie Książki. Jesienią 1946 roku wznowiła studia z filologii polskiej na Uniwersytecie Łódzkim, kończąc je w 1952 roku z dyplomem magistra w specjalizacji bibliotekoznawczej, której promotorem był profesor Jan Muszkowski.
W momencie uzyskania dyplomu, Irena posiadała również zdany egzamin dla kandydatów na stanowiska w państwowej służbie bibliotecznej, który złożyła w listopadzie 1948 roku. Jej praca magisterska stała się podstawą do przygotowania doktoratu, który obroniła w 1964 roku na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego, pod kierunkiem profesor Heleny Więckowskiej. Joachimi Lelewela poświęciła m.in. kilka artykułów w periodykach naukowych dotyczących jego wkładu w polską bibliografię.
Irena Treichel rozpoczęła pracę w Bibliotece Uniwersytetu Łódzkiego w okresie, kiedy sama instytucja dopiero się rozwijała. W D dziale Opracowania Zbiorów zajmowała się katalogowaniem rzeczowym, a później, za pomocą podręczika Adama Łysakowskiego, także katalogowaniem przedmiotowym. Szczegóły tej pracy znalazły się w artykule „Katalogi biblioteczne”, który napisała wspólnie z Krystyną Kamińską, opublikowanym w jubileuszowej publikacji „Pierwsze dziesięciolecie Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi 1945-1954”.
W 1956 roku Irena objęła stanowisko kierownika Działu Informacyjno-Bibliograficznego, a z biegiem czasu, coraz bardziej rozwijana biblioteka i reorganizacje, doprowadziły do jej awansu na czołową pozycję w Oddziale Prac Naukowych, Organizacyjno-Naukowych i Dydaktycznych w 1959 roku. Prowadziła różnego rodzaju działania, takie jak organizowanie wakacyjnych praktyk dla studentów oraz zajęcia z przysposobienia bibliotecznego.
W zakresie swoich zainteresowań naukowych Irena skoncentrowała się na działalności Polaków, którzy przyczynili się do rozwoju bibliotekarstwa, księgarstwa i bibliofilstwa. Publikowała wiele artykułów biograficznych, zarówno w prasie, jak i w zbiorowych wydaniach, w tym w Polskim słowniku biograficznym. W 1971 roku w Encyklopedii wiedzy o książce opublikowała biogram Henryka Kałussowskiego, a także przygotowała broszurę poświęconą swojej promotorce, profesor Helenie Więckowskiej. Właśnie jej postać stała się dla Ireny inspiracją i wsparciem w trudnych chwilach oraz w drodze naukowej.
Życie Ireny Treichel nieodłącznie związane było z Słownikiem pracowników książki polskiej, dla którego poświęciła znaczną część swojego życia zawodowego. Prace rozpoczęły się w latach 40. XX wieku, a Irena aktywnie uczestniczyła w ich realizacji, od początku wspierając Wiesława Mincera. W 1949 roku, po przeniesieniu Mincera do Biblioteki Uniwersytetu Toruńskiego, Irena zaczęła pełnić rolę w kierowaniu pracami. W 1961 roku po rezygnacji Świerkowskiego, została nowym redaktorem Słownika, na co wpłynęło jej doświadczenie i wiedza. Pracując nad Słownikiem, starała się zorganizować pracę zespołów redakcyjnych we wszystkich bibliotekach uniwersyteckich oraz Polskiej Akademii Nauk, co przekładało się na współpracę ponad pięciuset osób.
Irena Treichel dbała o odpowiednie przygotowanie zespołu redaktorów, organizując szkolenia i seminaria w całej Polsce, w szczególności w Łodzi oraz w bibliotekach uniwersyteckich w Krakowie i Poznaniu. Jej działalność nie ograniczała się tylko do organizacji, ale także wnosiła wartość merytoryczną do projektu, co przyniosło owocne efekty. W 1972 roku ukazał się Słownik pracowników książki polskiej, który zawierał około trzech tysięcy biogramów, a sama Treichel zamieściła w nim 29 swoich artykułów biograficznych, a także napisała wstęp.
W późniejszym czasie przystąpiono do prac nad suplementem Słownika, w których Irena również odegrała kluczową rolę jako redaktor. Pomimo przejścia na emeryturę w 1978 roku, pozostawała aktywna do 1987 roku, kiedy to nagle zmarła 4 grudnia w Łodzi, gdzie została pochowana. Jej działalność na rzecz bibliotekarstwa oraz wszystkie osiągnięcia zostały docenione licznymi nagrodami, w tym Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Pośmiertne wspomnienia Hanny Tadeusiewicz i Krystyny Pieńkowskiej ukazują ją jako niezwykle skromną osobę, całkowicie oddaną pracy oraz unikała publicznych wystąpień.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Aleksander Nowiński | Marcin Listkowski | Włodzimierz Missol | Jan Umiński (duchowny) | Lech KowalskiOceń: Irena Treichel